لوله‌ها از جمله تجهیزاتی هستند که به منظور انتقال سیالات مختلف از نقطه‌ای به نقطه دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند کاربردهای متعددی در صنایع گوناگون داشته باشند. لوله‌ها می‌توانند از نظر جنس مواد سازنده تنوع بالایی داشته باشند و از مواد همچون مس، روی، آهن، آلومینیوم، استیل، پلاستیک و … تولید شوند. چدن نیز از جمله موادی است که در ساخت لوله‌ها و اتصالات مختلف استفاده می‌شود.
لوله چدن نشکن می‌تواند به واسطه برخورداری از ویژگی‌هایی همچون وزن کم، استحکام بالا، طول عمر زیاد و … کاربردهای متعددی در سیستم‌های لوله کشی آب و فاضلاب و … داشته باشد. در ادامه مطلب به بررسی کامل لوله چدن نشکن، مشخصات و ویژگی‌های آن پرداخته می‌شود.
لوله چدن نشکن چیست؟
در حقیقت جدن نشکن نوعی چدن غنی از گرافیت است که اولین بار در سال 1943 کشف شد و با نام‌های دیگری همچون چدن گرافیت کروی و چدن داکتیل نیز شناخته می‌شود و به دلیل وجود ترکیباتی همچون مس، کربن، فسفر، کروم، منیزیم، منگنز، نیکل، آهن و سیلیکون استحکام و مقاومت بسیار خوبی دارد. لوله چدن نشکن نیز این چدن مستحکم و مقاوم تولید شده و می‌تواند بر اساس استانداردهای مختلف تولید شده و در شبکه‌های فاضلابی، آب‌رسانی و … استفاده شود.
به صورت کلی لوله‌های چدنی برخلاف انواع فلزات دیگر می‌توانند مقاومت بالایی در برابر خوردگی داشته باشند و با مواد پلیمری مانند پلی پروپیلن، LDPE، PVC و LDPE رقابت می‌کنند و هنوز هم در بسیاری از سیستم‌های لوله کشی آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مهم‌ترین مزیت‌های لوله نشکن چدنی
لوله چدن نشکن همانند انواع لوله و اتصالات فلزی و پلیمری دیگر می‌تواند از ویژگی‌ها و مزیت‌های مختلفی برخوردار باشد. از جمله مهم‌ترین مزایای این لوله‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- مقاومت بالا در برابر خوردگی و برخورداری از طول عمر بالا
- برخورداری از خواص مکانیکی مطلوب مانند استحكام كششی، ازدياد طول نسبی و استحكام كمانش بالا
- مقاومت بالا در برابر بارهای ترافيكی و رانش زمين و همچنین مقاومت بالا در برابر ضربه
- عدم حساسيت به دو پهنی در مقايسه با ساير لوله‌ها و حساسیت پایین‌تر به آماده‌سازی ترانشه
- حساس نبودن به تابش نور خورشيد و اشعه UV، عدم حساسیت نسبت به دما و مقاومت بالا نسبت به عوامل انسانی و گياهی
- نصب و اجرای راحت و سریع، هزینه‌های نگهداری پایین و ارزش بالای اسقاط و بازیافت
- مناسب برای كاربردهای با تنش بالا و فشارهای موجی به واسطه استحكام بالا، خاصيت الاستيك خوب و داكتيليته عالی
- قابليت برش و انشعاب گيری راحت در صورت لزوم
- انحراف زاويه‌ای و جابجايی طولی مناسب
- ضریب جریان هیدرولیک عالی جهت عبور سیال و …
معایب لوله چدن نشکن
لوله نشکن چدنی به دلیل ویژگی‌ها و مزیت‌هایی که دارند در لوله و اتصالات فاضلاب شهری و شبکه‌های آب‌رسانی کاربردهای متعددی دارند اما این لوله‌ها در کنار مزیت‌های متعدد خود می‌توانند معایبی نیز داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- لوله نشکن چدنی دارای رفتار ارتجاعی بوده و از خاصیت الاستیکی برخوردار نیست و در نهایت قدرت مکانیکی بالایی نخواهد داشت.
- این لوله‌ها می‌توانند مستعد خوردگی داخلی و خارجی در شرایط خورندگی باشند.
- این لوله‌ها غالباً محافظ خارجی ندارند.
- ضخامت لوله‌ها یکسان و یکنواخت نیست و می‌تواند متغیر باشد.
مهم‌ترین کاربردهای لوله چدن نشکن
همان‌طور که گفته شد لوله‌های ساخته شده از آهن معمولی و فلزات اینچنینی سریع‌تر دچار خوردگی و فرسایش می‌شوند و مقاومت پایین‌تری دارند به همین دلیل نمی‌توانند عملکرد مناسبی در سیستم‌های فاضلابی و آب‌رسانی داشته باشند به همین دلیل استفاده از لوله‌های چدن نشکن می‌تواند گزینه ایده آلی باشد. لوله‌های چدنی نشکن می‌توانند از نظر خوردگی با مواد پلیمری مانند پلی پروپیلن، LDPE، PVC و LDPE رقابت داشته باشند. از مهم‌ترین کاربردهای لوله چدن نشکن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- این لوله‌ها می‌توانند در شبکه‌های فاضلاب و آب‌رسانی شهری مورد استفاده قرار بگیرند.
- از لوله‌های چدن نشکن می‌توان در ساخت قطعات مختلف خودرو استفاده کرد
- این لوله‌ها را می‌توان در صنعت نفت خصوصاً در پمپ‌های چاه نفت به کار برد.
- همچنین لوله‌های چدن نشکن در توربین‌های بادی استفاده می‌شود.
اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ لوله‌ها ﺩﺭ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﻓﻌﻠﯽ و به دلیل وزن زیادی که دارند عمدتاً ﻣﺤﺪوﺩ ﺑﻪ لوله‌های ﻓﺎﺿﻼﺏ ﺩﺍﺧﻞ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎﺕ و ساختمان‌ها می‌باشد و ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎﺕ و ﺍﺑﻨﯿﻪ ﻓـــﺎﺿﻼﺏ، ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺗﻠﻤﺒﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ، تصفیه‌خانه‌ها و ﯾﺎ ﺧﻄﻮﻁ ﭘﻤﭙﺎژ و ندرتاً ﺧﻄﻮﻁ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻓﺎﺿﻼﺏ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ.
مطلب مرتبط: بهترین لوله آب برای ساختمان کدام است؟
انواع لوله‌های چدنی نشکن و استانداردهای تولید آن
لوله‌های چدنی نشکن همانند انواع لوله‌های دیگر می‌تواند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی دسته‌بندی شود. این لوله‌ها می‌توانند بر اساس سایز و ابعاد، فشار کاری، استانداردهای تولید، کاربردها و … دسته‌بندی شده و انواع مختلفی داشته باشند. به صورت کلی برای تولید انواع لوله و اتصالات چدنی از استانداردهای مختلفی استفاده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- ISO 2531 (1998-2009): لوله و اتصالات چدنی نشکن و متعلقات آن‌ها به منظور مصارف آب‌رسانی
- INSO 3732: استاندارد ملی لوله و اتصالات چدنی نشکن و متعلقات آن‌ها برای مصارف آب‌رسانی
- EN 545: استاندارد مورد استفاده برای لوله و اتصالات چدنی نشکن و متعلقات آن‌ها برای خطوط آب‌رسانی و همچنین ملزومات و روش آزمون آن‌ها
- ISO 4179: استاندارد مورد استفاده برای لوله و اتصالات چدنی نشکن برای خطوط لوله فشاری و غیر فشاری و همچنین پوشش داخلی سیمان
- ISO 8179: استاندارد مورد استفاده برای لوله و اتصالات چدنی نشکن و متعلقات آن‌ها و همچنین پوشش خارجی از جنس روی به همراه لایه نهایی
- DIN 28603: استاندارد مورد استفاده برای تولید لوله و اتصالات چدنی نشکن، اتصالات فشاری و سرکاسه‌ها و واشرها
- ISO 6708: استانداردی که برای اجزای خطوط لوله، تعریف و انتخاب اندازه اسمی (DN) و … به کار می‌رود.
قیمت لوله چدن نشکن
هرچند که لوله و اتصالات چدن نشکن امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و جای خود را به محصولات پلیمری داده‌اند اما هنوز هم در تعدادی از پروژه‌ها می‌توانند کاربردی باشند و عملکرد مناسبی از خود نشان بدهند. قیمت لوله‌های چدن نشکن نیز همانند انواع لوله‌های فلزی و پلیمری و … می‌تواند تحت تأثیر فاکتورها و پارامترهای مختلف باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- کیفیت لوله چدنی نشکن و ترکیبات مورد استفاده در آن
- استاندارد تولید لوله‌ها
- ابعاد و اندازه‌های لوله
- برند و شرکت تولید کننده
- مدت زمان گارانتی
- کاربرد لوله‌ها
- میزان مقاومت لوله‌ها در برابر فشار و مشخصات فیزیکی و مکانیکی آن‌ها و …
بیشتر بخوانید: بهترین برند لوله فاضلاب ساختمان
جمع‌بندی
لوله‌های چدن نشکن از جمله لوله‌های بسیار مقاوم، مستحکم و بسیار کاربردی هستند که در شبکه‌های فاضلابی و آب‌رسانی به کار می‌روند و می‌توانند انواع مختلفی از نظر فشار، سایز و ابعاد، استاندارد تولید و … داشته باشند. این لوله‌ها اگرچه امروزه کمتر استفاده می‌شوند اما از ویژگی‌ها و مزیت‌هایی همچون مقاومت بالا در برابر خوردگی، فشار، ضربه، نور خورشید و …، قیمت مناسب، نصب و اجرای سریع و … برخوردار بوده و می‌توانند استفاده‌های صنعتی و غیر صنعتی متعددی داشته باشند.
