لوله‌های فلزی آب ازجمله لوله‌های بسیار کاربردی هستند که از ویژگی‌ها و مزیت‌های متعددی همچون تنوع بالا، مقاومت بالا در برابر فشار و ضربه، تحمل دماهای بالا، ضریب انبساط طولی کم و … برخوردارند. این لوله‌ها در کنار مزیت‌های متعدد می‌توانند معایبی نیز داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها مقاومت پایین در برابر رطوبت و خوردگی است که می‌تواند علاوه بر کاهش طول عمر لوله، باعث تغییر در طعم، مزه و بوی آب شود. در ادامه مطلب به بررسی بهترین روش‌های جلوگیری از زنگ‌زدگی لوله آب فلزی پرداخته خواهد شد.
دلیل زنگ‌زدگی لوله فلزی آب
همان‌طور که گفته شد لوله‌های فلزی در کنار مزیت‌های متعدد می‌توانند معایبی نیز داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها وزن بالا، نیاز به تعمیرات و نگهداری مستمر و دقیق و همچنین مقاومت پایین در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی است. زنگ‌زدگی لوله‌های فلزی در حقیقت زمانی رخ می‌دهد که فلز با اکسیژن هوا ترکیب شود. زمانی که فلز در معرض رطوبت باشد، این رطوبت همانند یک کاتالیزور عمل کرده و واکنش بین فلز و اکسیژن را تسریع و تقویت می‌کند. همچنین اگر لوله‌های فلزی در معرض دی‌اکسید گوگرد و دی‌اکسید کربن نیز قرار بگیرند سریع‌تر در معرض خوردگی و زنگ‌زدگی قرار خواهند گرفت. زنگ‌زدگی می‌توان باعث خلل و فرج در فلز و انبساط آن شده و فشار زیادی را به ساختار کلی آن وارد کند.
مطلب مرتبط: بهترین لوله آب برای ساختمان
بهترین روش‌های جلوگیری از زنگ‌زدگی لوله آب فلزی
هرچند که امروزه لوله و اتصالات پلیمری به واسطه ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی که دارند جایگزین بسیاری از محصولات فلزی شده‌اند اما هنوز هم محصولات فلزی از کارایی و محبوبیت بالایی برخوردارند. زنگ‌زدگی لوله آب فلزی می‌تواند منجر به کاهش استحکام و طول عمر آن شود به همین دلیل باید از این تجهیزات در برابر رطوبت محافظت کرد تا راندمان و طول عمر بالاتری داشته باشند. ازجمله بهترین روش‌های جلوگیری از زنگ‌زدگی لوله آب فلزی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
گالوانیزه کردن لوله‌ها
یکی از بهترین و مؤثرترین روش‌های افزایش مقاومت لوله‌های فلزی در برابر زنگ‌زدگی و رطوبت، گالوانیزه کردن آن‌ها است. در فرآیند گالوانیزه کردن لوله‌های آهنی یا فولادی با یک لایه نازک از روی پوشانده می‌شوند و این امر باعث می‌شود که در برابر نفوذ رطوبت و اکسیژن مقاومت بالایی پیدا کنند. در حقیقت روی در مقایسه با آهن و فولاد واکنش‌پذیرتر است و همین امر باعث می‌شود که از سطوح فلزی بیشتر اکسید شود و در نهایت به عنوان یک لایه محافظ برای لوله‌های فلزی عمل کند.
زاج کاری یا سیاه کاری فولاد
زاج کاری از دیگر روش‌های مدرن و کاربردی است که می‌تواند مقاومت فلزات مختلف را در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی افزایش بدهد. در این روش می‌توان لوله‌های فلزی در یک محلول قلیایی مانند نیترات پتاسیم، نیتریت سدیم و هیدروکسید سدیم غوطه‌ور می‌شود و این کار باعث خواهد شد که یک لایه نازک از ترکیب شیمیایی فلز با مواد فوق روی سطح فلز ایجاد شود. این لایه که معمولاً به رنگ سیاه ایجاد می‌شود می‌تواند علاوه بر زیبایی لوله‌ها، از آن‌ها در برابر رطوبت و خوردگی محافظت نماید. زاج کاری به دلیل رنگ و ظاهر زیبایی که دارد علاوه بر لوله آب و تجهیزات فلزی دیگر در ساخت قطعات اسلحه نیز کاربرد دارد.
استفاده از استنلس استیل
هر کدام از انواع لوله‌های فلزی می‌توانند عکس العمل و واکنش‌های متفاوتی در مواجه با اکسیژن و رطوبت داشته باشند. لوله‌های استنلس استیل در حقیقت نوعی لوله‌های فولادی ضد زنگ هستند که حداقل دارای 10.5 درصد کروم می‌باشند و این باعث می‌شود که یک لایه محافظ از اکسید کروم در سطح لوله تشکیل شده و از زنگ‌زدگی آن جلوگیری کند. همچنین امروزه برای افزایش میزان مقاومت این لوله‌ها در برابر رطوبت و خوردگی از نیکل استفاده می‌شود.
استفاده از فولاد کورتن یا فولاد هوازده
یکی دیگر از بهترین روش‌های جلوگیری از زنگ‌زدگی لوله آب فلزی استفاده از فولاد هوازده است که با نام تجاری فولاد کورتن یا COR-TEN نیز شناخته می‌شود. این فولاد از عناصر مختلفی همچون کروم، فسفر، سیلیسیوم، مس و … برخوردار بوده و می‌تواند یک لایه محافظتی قدرتمند بر روی سطح لوله‌ها ایجاد کند. در حقیقت آلیاژها در مجاورت آب و هوا یک پتینه زنگ محافظ را تشکیل داده و با گذشت زمان از زنگ‌زدگی فلزات جلوگیری می‌کنند. این فولاد حتی از نظر قیمت نیز نسبت با فولاد ضد زنگ صرفه اقتصادی بالاتری دارد.
FOZZ
FOZZ (فوز) فرآیندی است که باعث می‌شود اکسید آهن از نظر شیمیایی به فسفات آهن تبدیل شود. فوز در اصل یک ماده سخت و بی‌اثر است که باعث می‌شود سطح فلز به یک سطح صاف و تمیز تبدیل شود. در حقیقت FOZZ ترکیبی متعادل از اسید فسفریک و سایر مواد شیمیایی، عوامل مرطوب کننده و گسترش دهنده است که می‌تواند زنگ‌زدگی‌ها را حل کرده و از توسعه آن‌ها جلوگیری کند. FOZZ یک لایه پوششی نیست بلکه نوعی آستر است که سطح فلز را برای رنگ‌آمیزی بهتر آماده می‌کند.
پوشش پودری لوله آب
یکی دیگر از روش‌های موثر در محافظت از لوله‌های فلزی در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی، پوشش پودری است. در این روش یک پودر خشک به طور یکنواخت روی سطح تمیز لوله اعمال شده و سپس با حرارت دادن آن، یک لایه محافظتی نازک بر روی لوله فلزی ایجاد می‌شود. این لایه می‌تواند از لوله در برابر زنگ‌زدگی، خوردگی و رطوبت محافظت کند. پودرهای اکریلیک، پلی استر، نایلون، وینیل، اپوکسی و پلی‌اورتان ازجمله رایج ترین پودرهایی هستند که در این فرآیند استفاده می‌شوند. در حقیقت پودرهای گفته شده با استفاده از فرآیند اسپری الکترواستاتیک روی سطح لوله نشانده خواهند شد.
پوشش ارگانیک
استفاده از پوشش ارگانیک نیز یکی از راه‌های مقرون‌به‌صرفه و مفید برای محافظت از لوله‌های فلزی آب است. در این روش از یک پوشش آلی استفاده می‌شود که مانع بزرگی در برابر عناصر خورنده خواهد بود. پوشش‌های ارگانیک در اصل بر پایه روغن می‌باشند و می‌توانند از نفوذ آب و اکسیژن به بافت فلز جلوگیری کنند.
پیش طراحی مناسب
یکی از مهم‌ترین نکاتی که به افزایش طول عمر و سلامت لوله‌های فلزی آب کمک می‌کند، طراحی استاندارد است. در اصل طراحی باید به‌گونه‌ای باشد که اطراف لوله، هوا به صورت آزادانه حرکت کند. یک برنامه‌ریزی اصولی در مراحل طراحی و اجرای لوله‌کشی می‌تواند نفوذ رطوبت و آب را به حداقل برساند و میزان زنگ‌زدگی لوله‌ها را کاهش داد.
- اجتناب از شکاف و حفره‌ها، جوش دادن اتصالات فلزی، پوشش سطح اتصالات پیچشی و رزوه‌ای و … از مهم‌ترین اقداماتی هستند که می‌توانند به سلامت لوله‌های فلزی کمک کنند و میزان زنگ‌زدگی آن‌ها را کاهش بدهند.
تعمیر و نگهداری منظم
یکی دیگر از بهترین روش‌های جلوگیری از زنگ‌زدگی لوله آب فلزی تعمیر و نگهداری منظم لوله‌ها است. هر گونه آسیب، زنگ‌زدگی، خوردگی و … در سطح لوله‌های فلزی باید بلافاصله زدوده شوند تا از توسعه آن‌ها جلوگیری شود. همچنین سطح لوله‌ها بعد از تعمیرات باید به خوبی عایق بندی شود.
بیشتر بخوانید: رفع یخ زدگی لوله آب
جمع‌بندی
لوله‌های فلزی کاربردهای متعددی در انتقال آب دارند اما در کنار مزیت‌های متعددی می‌توانند در برابر زنگ‌زدگی و رطوبت مقاومت کمی داشته باشند. ازجمله بهترین روش‌های جلوگیری از زنگ‌زدگی این لوله‌ها می‌توان به گالوانیزه کردن لوله‌ها، زاج کاری یا سیاه کاری فولاد، استفاده از استنلس استیل، استفاده از فولاد کورتن یا فولاد هوازده، FOZZ، پوشش پودری لوله آب، پوشش ارگانیک، پیش طراحی مناسب و همچنین تعمیر و نگهداری منظم اشاره کرد.
