لوله و اتصالات از جمله تجهیزاتی هستند که می‌توانند در سیستم‌های انتقال سیالات، سیستم‌های برق‌کشی و … کاربردهای متعددی داشته باشند و بر اساس فاکتورهای مختلفی همچون جنس، سایز و ابعاد، ضخامت، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی و … دسته‌بندی شوند. هر کدام از انواع لوله‌ها و اتصالات می‌توانند از طول عمر مشخصی برخوردار باشند و عمر آن‌ها تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی قرار خواهد داشت. در ادامه مطلب به بررسی نحوه نگهداری لوله و اتصالات و عوامل مؤثر بر طول عمر آن‌ها پرداخته خواهد شد.
مهم‌ترین عوامل مؤثر بر طول عمر لوله و اتصالات
قبل از آنکه به نحوه نگهداری لوله و اتصالات پرداخته شود لازم است که عوامل و پارامترهایی که می‌توانند بر روی طول عمر این تجهیزات مؤثر باشند شناسایی گردند. در اصل شناخت فاکتورهای مؤثر بر روی طول عمر لوله و اتصالات می‌تواند به نگهداری از آن‌ها کمک کند. از جمله مهم‌ترین عوامل مؤثر در طول عمر این تجهیزات می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
جنس و کیفیت لوله و اتصالات
لوله و اتصالات ممکن است از مواد مختلفی همچون فلزات، پلاستیک‌ها، پلیمرها و … تولید شوند که هر کدام ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی دارند. نحوه و کیفیت تولید این لوازم می‌تواند نقش پررنگی در طول عمر آن‌ها داشته باشد.
نوع سیالات و کاربردهای لوله و اتصالات
هر کدام از انواع لوله‌ها و اتصالات می‌توانند کاربردهای متعددی داشته باشند و در پروژه‌های مختلفی به کار بروند. همچنین این تجهیزات می‌توانند برای انتقال سیالات مختلف به کار بروند. نوع سیالات و کاربردهای لوله و اتصالات می‌توانند بر روی طول عمر آن‌ها مؤثر باشند.
شرایط محیطی
شرایط محیطی می‌تواند مهم‌ترین و اصلی‌ترین فاکتور مؤثر در طول عمر لوله و اتصالات باشد. شرایط محیطی شامل موارد مختلفی همچون نور خورشید، مواد شیمیایی، تغییرات دمایی و … خواهند بود. در حقیقت اشعه ماوراءبنفش می‌تواند در طولانی مدت باعث کاهش استحکام لوله و اتصالات و افزایش آسیب‌پذیری آن‌ها شود. همچنین هر کدام از لوله‌ها و اتصالات توان تحمل بازه دمایی خاصی را دارند و اگر در معرض دماهای بسیار سرد یا گرم قرار بگیرند دچار انبساط و انقباض و آسیب می‌شوند.
همچنین مواد شیمیایی مختلف مانند اسیدها و بازها می‌توانند بر روی طول عمر انواع لوله‌ها و اتصالات تأثیر مستقیمی داشته باشند و باعث خوردگی و فرسایش آن‌ها شوند.
فشار، تنش و ضربات فیزیکی
انواع لوله و اتصالات بر اساس استانداردهای مختلفی تولید می‌شوند و هر کدام از آن‌ها توان تحمل تنش، فشار و ضربات خاصی را دارند و چنانچه تحت ضربات فیزیکی قوی‌تر قرار بگیرند دچار آسیب و خسارت خواهند شد.
بهترین راهکارهای نگهداری و افزایش طول عمر لوله و اتصالات
همان‌طور که گفته شد نحوه نگهداری لوله و اتصالات اهمیت بسیار زیادی در راندمان و کارایی آن‌ها دارد به همین دلیل باید با شناسایی عوامل مخرب و آسیب‌رسان به افزایش طول عمر آن‌ها کمک کرد. در حقیقت نگهداری مناسب از لوله و اتصالات می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری، جلوگیری از هدر رفت آب و انرژی‌ها، کاهش اثرت مخرب زیست‌محیطی، آسودگی خاطر بیشتر افراد و … هستند. از جمله بهترین روش‌های نگهداری لوله و اتصالات و افزایش طول عمر آن‌ها می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:
محافظت در برابر نور خورشید
اشعه فرابنفش از جمله مخرب‌ترین عوامل برای این تجهیزات خصوصاً لوله و اتصالات پلیمری است و می‌تواند در دراز مدت باعث پوسیدگی و آسیب آن‌ها شود. دفن کردن عمقی لوله و اتصالات و یا عایق کاری آن‌ها می‌تواند به مقاومت در برابر نور خورشید کمک کند.
کنترل دمای سیالات
لوله و اتصالات برای انتقال سیالات مختلف در صنایع گوناگون استفاده می‌شوند و زمانی که دمای این سیالات در یک محدوده ویژه تنظیم شود، آسیب کمتری به تجهیزات وارد می‌شود و در نهایت طول عمر آن‌ها بیشتر خواهد شد. برای کنترل دمای سیالات می‌توان از راهکارهای مختلفی همچون عایق کاری لوله‌ها، استفاده از لوله و اتصالات مناسب با نوع سیال، استفاده از شیرهای کنترل و … بهره برد.
حفاظت در برابر مواد شیمیایی
مواد شیمیایی و مواد اسیدی و بازی می‌توانند آسیب‌های شدیدی به لوله و اتصالات ساختمانی و … وارد کنند و طول عمر آن‌ها را کم کنند. برای انتقال مواد شیمیایی باید از لوله و اتصالات مخصوص استفاده کرد و یا از عایق‌های مناسب برای محافظت از لوله‌ها استفاده کرد.
بازرسی دوره‌ای
یکی از بهترین راهکارهای محافظت و نگهداری از لوله و اتصالات، بازرسی و بررسی مستمر آن‌ها است. در صورتی که مشکلاتی همچون ترک، نشتی، خوردگی یا تغییر شکل در این تجهیزات مشاهده شود باید بلافاصله برطرف شود تا از وارد شدن آسیب‌های بیشتر به آن‌ها جلوگیری کرد.
جلوگیری از ضربه دیدگی
وارد شدن هرگونه فشار، ضربه و تنش می‌تواند منجر به آسیب دیدگی لوله‌ها و اتصالات آن‌ها شود. برای جلوگیری از این موارد لازم است که این تجهیزات توسط افراد متخصص و بر اساس قوانین و استانداردهای بین‌المللی نصب شوند. همچنین لازم است که از پوشش‌های محافظ فیزیکی برای این تجهیزات در محیط‌های پرتردد و تحت فشار استفاده کرد.
توجه به شرایط عملیاتی
شرایطی که لوله‌ها و اتصالات در آن به کار می‌روند را شرایط عملیاتی می‌گویند. در این شرایط لازم است که به مواردی همچون فشار کاری، دبی جریان و نوع سیالات و … توجه ویژه‌ای داشت به‌گونه‌ای که این شرایط باید با استانداردها، قابلیت‌ها، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی تجهیزات سازگاری داشته باشند. در اصل قبل از استفاده از لوله و اتصالات و در زمان مراجعه به فروشگاه لوله و اتصالات باید کاربردهای محصولات و شرایط عملیاتی آن‌ها دقت کرد تا علاوه بر راندمان بالا، طول عمر بیشتری داشته باشند.
جمع‌بندی
لوله و اتصالات انواع مختلفی از نظر جنس، کاربرد، سایز و ابعاد، ویژگی‌ها و مشخصات و… دارند و عوامل مختلفی همچون عوامل فیزیکی، عوامل محیطی و شرایط عملیاتی بر روی طول عمر آن‌ها مؤثر هستند. از جمله بهترین راهکارهای افزایش طول عمر این محصولات و نگهداری مناسب آن‌ها می‌توان به مواردی همچون محافظت در برابر نور خورشید، کنترل دمای سیالات، حفاظت در برابر مواد شیمیایی، بازرسی دوره‌ای، جلوگیری از ضربه دیدگی، توجه به شرایط عملیاتی و … اشاره داشت.
