لوله کشی آب یکی از اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین مراحل ساخت ساختمان است چرا که دسترسی به آب در نقاط مختلف ساختمان از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است. در اصل لوله کشی آب به مثابه رگ‌های خونی بنا بوده و باید به درستی و با بهترین متریال اجرا گردد تا گردش آب به طور صحیح و اصولی به اجرا درآمده و مشکلاتی همچون نشتی، ترکیدگی، پوسیدگی، خوردگی و … به وجود نیاید. با پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف، لوله کشی ساختمان نیز پیشرفت قابل توجهی داشته و امروزه به شیوه‌های مختلف و با تجهیزات متعددی انجام می‌شود. لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین یکی از روش‌های رایج است که بسیار مورد توجه بوده و از مزیت‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی برخوردار است. در ادامه مطلب به بررسی کامل این روش لوله کشی آب ساختمان، نحوه اجرا و مزایای آن پرداخته می‌شود.
روش‌ها و مدل‌های لوله کشی آب ساختمان
همان‌طور که گفته شد لوله کشی آب ساختمان در مقایسه با گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی داشته و امروزه از روش‌ها، مدل‌ها و متریال های مختلفی برای اجرای این کار استفاده می‌شود. به صورت کلی لوله کشی آب ساختمان به دو روش انشعابی و کلکتوری انجام می‌شود و هر کدام از آن‌ها می‌توانند کاربردها و مزیت‌های خاص خود را داشته باشند. لوله کشی انشعابی نیز می‌تواند به دو روش توکار و روکار انجام شود. مدل‌های اجرای لوله کشی آب ساختمان نیز همانند روش لوله کشی انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر هستند:
- لوله کشی آب ساختمان از پایین به بالا که در آن رایزر در طبقه همکف قرار گرفته و در طبقات مختلف انشعابات متعدد از رایزر اصلی گرفته خواهد شد. آب در این مدل لوله کشی بالا رونده بوده و در زمان افزایش مصرف آب، در طبقات بالا افت فشار مشاهده می‌شود به همین دلیل امروزه استفاده از آن منسوخ شده است.
- لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین که در آن آب از بالا به پایین منشعب می‌شود. در این مدل بعد از اتصال رایزر به کنتور، آب مستقیماً به پشت بام هدایت شده و با استفاده از اتصالات U شکل لوله به سمت پایین انتقال داده خواهد شد.
- لوله کشی کلکتوری که بهترین و مدرن‌ترین مدل لوله کشی آب ساختمان است و در آن رایزر اصلی آب بعد از ورود به داخل ساختمان وارد کلکتور شده و از آنجا به داخل ساختمان منشعب می‌گردد.
نحوه لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین
لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین در مقایسه با روش مدل لوله کشی از پایین به بالا از مزیت‌های متعددی برخوردار است و به همین دلیل امروزه در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همان‌طور که گفته شد در این مدل لوله کشی، رایزر آب را بعد از اتصال به کنتور به شکل مستقیم و بدون توقف در طبقات مختلف ساختمان تا بالای پشت بام ساختمان هدایت می‌کنند و بعد از آنکه رایزر به بالای ساختمان رسید به کمک اتصالات U شکل، لوله آب به سمت پایین برگشت می‌دهند و برخلاف شیوه لوله کشی آب ساختمان از پایین به بالا، این بار از بالا به پایین لوله اصلی را به تعداد مورد نیاز در طبقات ساختمان تقسیم‌بندی خواهند کرد.
مراحل اجرای لوله‌کشی آب از بالا به پایین
اجرای لوله کشی در مدل بالا به پایین مانند انواع مدل‌های دیگر نیازمند رعایت قواعد و استانداردهای بین المللی است. برای اجرای این مدل لوله کشی می توان در 5 مرحله مختلف اقدام نمود که به شرح زیر می‌باشند:
طراحی و برنامه‌ریزی
اولین و مهم‌ترین مرحله اجرای لوله کشی بالا به پایین طراحی و برنامه‌ریزی است. این مرحله باید توسط مهندسین تاسیسات و افراد متخصص انجام شود. در حقیقت نقشه‌کشی صحیح لوله کشی می‌تواند اهمیت بالایی در راندمان و عملکرد سیستم داشته باشد. نقشه باید شامل مسیرهای دقیق لوله کشی، انشعابات، نقاط اتصال، ارتفاعات و … باشد.
نصب لوله‌های اصلی
بعد از طراحی و برنامه‌ریزی نوبت به نصب لوله‌های اصلی آب در بالاترین طبقات و نقاط ساختمان می‌رسد. برخلاف گذشته امروزه از لوله پلیکا، لوله‌های پلیمری و پی وی سی به جای لوله‌های فلزی در سیستم لوله کشی آب استفاده می‌شود که می‌توانند مزیت‌های متعددی داشته باشند. این لوله‌ها معمولاً در پشت‌بام یا سقف طبقات بالایی قرار می‌گیرند. در این مرحله حتماً باید به فشار آب و تأمین آب به صورت یکنواخت در تمام طبقات توجه داشت.
اتصال به منابع آب
بعد از نصب لوله‌های اصلی در مسیرهای تعیین شده نوبت به وصل کردن آن‌ها به منابع آب می‌رسد. منابع آب در ساختمان‌ها متفاوت بوده و می‌توانند شامل مواردی همچون مخازن آب، پمپ‌ها یا شبکه‌های آب شهری و … باشند. در این مرحله باید توجه داشت که تمامی اتصالات به درستی انجام شده باشند و هیچ‌گونه نشتی در مسیر لوله و اتصالات آن‌ها وجود نداشته باشد.
اجرای لوله‌کشی داخلی
بعد از لوله کشی اصلی نوبت به لوله کشی داخلی طبقات می‌رسد. در این مرحله باید لوله‌ها به صورت عمودی از طبقات بالا به پایین امتداد یافته و به نقاط مصرف مانند شیرها، سینک‌ها و دوش‌ها اتصال پیدا کنند. لوله کشی داخلی طبقات نیز باید بر اساس طرح و نقشه‌های مهندسی شده اجرا شده و از اتصالات مناسب و مطمئن در آن‌ها استفاده شود. رعایت استانداردهای لوله کشی در این مرحله علاوه بر افزایش راندمان سیستم لوله کشی می‌تواند به افزایش طول عمر آن، کاهش خسارت‌ها و … کمک کند.
آزمون و بازرسی
مرحله آخر اجرای لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین، تست کردن و بازرسی است. در این مرحله و بعد از اتمام نصب تمام لوله‌ها و اتصالات باید سیستم مورد آزمایش قرار بگیرد تا هرگونه نشتی، انسداد، ایراد و مشکل در آن مشخص شده و برطرف شود. استفاده از فشارسنج‌ها و بررسی جریان آب رایج‌ترین شیوه‌های تست و بررسی سیستم‌های لوله کشی آب هستند.
مزایای اجرای لوله‌کشی آب از بالا به پایین
هر کدام از روش‌ها و مدل‌های لوله کشی آب در ساختمان می‌توانند مزیت‌ها و معایب خاص خود را داشته باشند و برای پروژه‌های مختلفی مناسب باشند. لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین در مقایسه با روش‌ها و مدل‌های دیگر می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
فشار آب مناسب در تمامی طبقات
از آنجایی که اجرای لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین باعث می‌شود توزیع آب در تمامی طبقات ساختمان به شکل مساوی و برابر انجام شود، فشار آب در تمام طبقات ساختمان مناسب بوده و کمتر مشکل افت فشار مشاهده می‌شود.
امکان لوله‌کشی برای کولرهای آبی
یکی دیگر از مهم‌ترین مزایای لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین امکان لوله کشی آب برای کولرهای آبی است. معمولاً کولرهای آبی در پشت بام و در ارتفاع نصب می‌شوند و با توجه به آنکه این تجهیزات از آب برای خنک کردن هوا و تهویه ساختمان استفاده می‌کنند لازم است که همواره مخزن آن‌ها از آب پر باشد. لوله کشی آب برای کولرها در این مدل لوله کشی ساده بوده و چالش‌ها و مشکلات کمتری ایجاد می‌کند.
نصب پمپ آب و تانکر ذخیره در پشت‌بام
از دیگر مزیت‌های مهم در روش لوله کشی بالا به پایین، امکان نصب پمپ آب و مخازن ذخیره در پشت بام است. در این روش می توان پمپ و تانکر را در پشت بام نصب کرده و دسترسی به آن‌ها راحت‌تر شود.
سهولت دسترسی و نگهداری
برخلاف مدل لوله کشی آب از پایین به بالا، در روش لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین دسترسی به لوله‌ها و اتصالات و سایر تجهیزات موجود در شبکه لوله کشی راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود به همین دلیل تعمیر و نگهداری این تجهیزات بسیار ساده‌تر می‌باشد.
کاهش هزینه‌ها
یکی از مهم‌ترین مزایای این مدل لوله کشی آب ساختمان صرفه اقتصادی بالای آن در مقایسه با مدل‌های دیگر است. در اصل با استفاده از این مدل لوله کشی می توان بسیاری از هزینه‌ها را کاهش داد چرا که نیازی به پمپ‌های قوی و پیچیده برای تقویت فشار نخواهد بود.
معایب اجرای لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین
لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین در کنار مزیت‌های متعددی که دارد می‌تواند معایب و ایراداتی نیز داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
نیاز به برنامه‌ریزی دقیق
این مدل لوله کشی حتماً باید طبق برنامه‌ریزی و طراحی‌های دقیق انجام شود در غیر اینصورت ممکن است که مشکلاتی همچون نشتی آب، ترکیدگی لوله‌ها، افت فشار در نقاط مختلف ساختمان و … مشاهده شود. در مقاله‌ای تحت عنوان لوله خرطومی به بررسی کامل این لوله‌ها، کاربردها، مزایا و انواع آن‌ها پرداخته شده که می‌تواند اطلاعات دقیقی به خواننده ارائه کند.
امکان نشتی در اتصالات
وجود هرگونه عیب و نقص در اتصالات لوله‌ها در این مدل لوله کشی می‌تواند منجر به نشت آب و خسارت‌های متعددی به مواد و مصالح ساختمان شود. اتصالات مورد استفاده در این مدل لوله کشی باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد و در نهایت توسط افراد متخصص و نصاب‌های ماهر نصب و اجرا شوند.
نکات مهم در اجرای لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین
همان‌طور که گفته شد اجرای لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین نیازمند استفاده از یک طرح و برنامه‌ریزی قوی است در غیر اینصورت ممکن است چالش‌ها و مشکلات مختلفی در سیستم لوله کشی مشاهده شود. از جمله مهم‌ترین نکاتی که برای اجرای لوله کشی آب ساختمان‌ها از بالا به پایین باید در نظر داشت شامل موارد زیر هستند:
- زمانی که در ساختمان مشکل افت فشار وجود دارد می توان از پمپ آب در طبقه همکف استفاده کرد. این کار می‌تواند به افزایش فشار آب و قدرت آن کمک کرده و افت فشار طبقات مختلف را از بین ببرد.
- چنانچه فشار آب در یک منطقه خاص زیاد باشد می توان اقدام به نصب مخازن در پشت بام‌ها کرد. این کار باعث می‌شود که علاوه بر ذخیره آب، سرعت، قدرت و فشار آب داخل سیستم لوله کشی مطلوب بوده و نیاز ساختمان را تأمین کند. با نصب مخزن در پشت بام دیگر نیازی به نصب پمپ آب در طبقه همکف وجود نخواهد داشت.
- نکته دیگری که باید به آن توجه داشت استفاده از دستگاه بالابرنده یا رایزر با کیفیت و ضد آب است. اگر دستگاه بالابرنده و رایزرها دارای کیفیت مناسبی نباشند بعد از مدتی دچار نشتی و رسوب شده و می‌توانند خسارت‌های متعددی به سیستم لوله کشی و مصالح ساختمان وارد کنند.
- از دیگر نکاتی که در زمان اجرای این مدل لوله کشی آب ساختمان باید در نظر گرفت توجه به قطر لوله‌های مورد استفاده است. در حقیقت هر چه از سمت کنتور به سمت محل مصرف می‌رویم، باید قطر لوله آب از بزرگ به کوچک تغییر نماید. این مسئله باعث می‌شود که از کاهش فشار آب جلوگیری شود. همچنین رایزر بایستی از قطر مناسب برخوردار باشد تا باعث کاهش قدرت و سرعت جریان آب نشود.
هزینه لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین
هر کدام از روش‌ها و مدل‌های لوله کشی آب در ساختمان می‌تواند قیمت و هزینه‌های متفاوتی داشته باشد. در اصل فاکتورها و عوامل مختلفی همچون قیمت خرید و فروش لوله و اتصالات ساختمان، درحال ساخت بودن یا در حال سکونت بودن ساختمان، کیفیت مصالح به کار رفته، تجهیزات مورد نیاز در زمان لوله کشی، مهارت و دانش نصاب، تعداد طبقات ساختمان و مساحت آن‌ها، موقعیت جغرافیایی ساختمان و میزان فشار آب منطقه، نیاز یا عدم نیاز به تجهیزات جانبی مانند پمپ، هزینه طراحی و نقشه‌کشی و … می‌توانند بر روی هزینه‌های نهایی اجرای این مدل لوله کشی موثر باشند.
جمع‌بندی نهایی
اجرای لوله کشی آب ساختمان از بالا به پایین یک روش کارآمد و مؤثر و به‌صرفه در سیستم‌های آب‌رسانی ساختمان است که در صورت داشتن برنامه‌ریزی و اجرای صحیح قادر خواهد بود فشار، قدرت و سرعت یکنواختی در سیستم لوله کشی ساختمان پیاده کند. این روش از مزیت‌های متعددی همچون سهولت دسترسی، هزینه کم، عدم افت فشار و … برخوردار است اما نیازمند دقت بالا در طراحی و اجرای اتصالات است تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
